Gıda kurutma yatırımlarına IPARD III dopingi

Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye’de gıda kurutma sektörü henüz yeni gelişmekte olmasına rağmen hızlı bir büyüme gösteriyor. Sektör, özellikle yerli firmaların teknolojik makine üretimi gücü ile kurutulmuş ürün çeşitliği ile sektörün ivmesi her geçen gün artıyor. Gıda kurutma sektörü, 2023 yılını 1,6 milyar dolar ihracat ile kapattı.

Bu yıl yeni açılan tesislerle birlikte kurutulmuş ürünlerin ihracatı ocak ayında yüzde 26’lık bir artış ile 160 milyon dolar ihracat rakamına ulaştığını kaydeden Fereffect Genel Müdürü ve Gıda Kurutma Sanayicileri Derneği eski başkanı Mustafa Güngör, yeni dönemde IPARD III destekleme programının 81 ile yayılması ile sektöre yeni yatırımların artacağını ve bu yıl 1.8 milyar dolar ihracat hedeflediklerini söyledi. Türkiye’nin son beş yılda 1,3 ile 1,6 milyar dolar aralığında yıllık ihracat yaptığına dikkat çeken Güngör, Türkiye’nin toplam dünya kurutulmuş meyve pazarından yaklaşık yüzde 3 pay aldığını ve pazarın 55 milyar dolardan büyük olduğunu ifade etti.

Türkiye’nin meyve ve sebze bakımından ürün çeşitliliğinin doğru kurutma yöntemi ile üretim yapılması halinde söz konusu alanda çok güçlü olabilme şansına sahip olduğuna vurgu yapan Güngör, ‘’Bugüne kadar sektör, ağırlıklı olarak kayısı, incir ve üzüm satışları ile dünya pazarında yerini almış ama artık diğer ürünlerle de pazarda yer almaya başladı.

Zira bu saydığım ürünler yüksek montanlı üretim yaptığınız zaman kâr elde edebileceğiniz ürünler. Bu ürünlere ek; elma, portakal, mandalina, çilek ve Trabzon hurmasını da yer alıyor. Bunların yanı sıra tıbbi ve aromatik bitkileri, et, balık, mantar ve peyniri de sayabilir’’ dedi.

Desteklerde yüzde 50 hibe verilmesi yatırımları artırıyor

Geçen yıl devlet teşvikleri ve kadın kooperatiflerine gıda kurutma alanında verilen desteklerle firma sayısında artış yaşandığını kaydeden Güngör, bu yıl yeni açılan tesislerle birlikte üretim miktarı ihracat rakamlarına da yansımaya başladığını bildirdi.

Ayrıca, AB ve Türkiye tarafından finansman sağlanarak 81 ile yayılan IPARD III Programı’nın hibe çağrısının yayımlandığını aktaran Güngör, ‘’Bu çağrı kapsamında bitkisel ürünlerin kurutma tesis yatırımları için 1 milyon 250 bin euro, et ve balık gibi ürünlerin kurutma tesis yatırımları için 3 milyon euronun yüzde 50’si hibe ve KDV istisnası veriliyor. Bu konuda şu anda yatırım için çok önemli bir teşvik ve fırsatlar var. Firmalar bu fırsat iyi değerlendirebilirler. Destekleme programın 81 ile yayılmasıyla sektörde yeni yatırımların artacağını bekliyoruz’’ diye konuştu.

İhracatta AB pazarı öne çıkıyor

Kurutulmuş gıda ihracatının en çok yapıldığı ülkenin 221 milyon 70 bin dolarla Almanya olduğunu aktaran Güngör, Almanya’yı 150 milyon 463 bin dolarla İngiltere, 132 milyon 351 bin dolarla ABD’nin takip ettiğini açıkladı.

İhracatta Avrupa pazarının öne çıktığını ve daha çok oradan talep geldiğini ifade eden Güngör, ‘’Bu ülkelere gıda ürünü ihraç edebilmemiz için ağır şartlar bulunuyor. Burada kurutma makinelerinizin doğru seçimi ön plana çıkıyor. Zira ihraç ettiğiniz ürünlerde istenen değerlerin üzerinde çıkması halinde ürünlerinizin geri gönderilmesine sebep oluyor.

Bu pazarlarda var olmak için, doğru kurutma yöntemleri ve doğru makinelerle kurutma yapmak çok önemli’’ açıklamasında bulundu. Sektörün temel sorunlarını iki ana başlık altında toplanabileceğine değinen Güngör, birincisinin meyve ve sebzelerin üretim aşamasından kaynaklı olan sorunlar olduğunu ve ikincisinin ise doğru kurutma tesisinin kurulamaması olduğunu ifade etti.

Tropik meyveler için yoğun talep var

Gıda kurutma sektörünün ihracatta önünün çok açık ve uzun vadeli sürdürülebilir bir alan olduğunu işaret eden Mustafa Güngör, dolayısıyla sektörün büyüdüğünü, yeni yatırımların yanı sıra firmaların kapasite artırımlarına da gittiğini kaydetti.

Makine verdikleri firmaların daha çok elma, portakal, mandalina, çilek, Trabzon hurması, et, balık kurutma için alım yaptığını ileten Güngör, ‘’Fakat son dönemde tropik meyveler için yoğun talep alıyoruz ve bu konuda bizden makine alımları olduğunu söyleyebilirim. Ülkemizde çok çeşitli elma olması, ürüne daha çabuk ve uygun fiyata ulaşılabilmesi nedeniyle en çok kurutulan ürün olarak öne çıkıyor. Yine aynı şekilde narenciye ürünleri de talep görmekte, bu da yine ürüne kolay ulaşılabilmesinden ve kar oranlarının yüksek olmasından kaynaklı’’ dedi.

IPARD III için ilk çağrı müracaatları bugün başlıyor

Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunca (TKDK) 81 ilde yatırım yapacak girişimcilere toplam 66 milyon euro tutarında hibe verilecek IPARD III Programı 1. çağrısı için başvurular yarın başlayacak. IPARD III Programı 1. başvuru çağrı ilanı, Avrupa Birliği tarafından aday ve potansiyel aday ülkelere mali destek sağlamak amacıyla hazırlandı.

Çağrı döneminde tarım ve balıkçılık ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanmasına yönelik yatırımlar başlığı altında kırmızı/beyaz et kesimhaneleri, et işleme ve parçalama, süt işleme, süt toplama, peynir altı suyu işleme, meyve/sebze soğuk hava deposu, su ürünleri işleme ve yumurta işleme yatırımları desteklenecek.

Söz konusu yatırımlar için 66 milyon euro hibe verilecek. Proje başvuru süresi bugün başlayacak, 7 Mayıs’ta sona erecek. Bu yıl başvurular ise mayıs, temmuz, ağustos ve eylül aylarında alınacak. IPARD III’ün 2024 yılı çağrıları kapsamında 248 milyon euro hibe destek verilecek ve 450 milyon euroluk yatırım gerçekleştirilecek. Böylece, yaklaşık 20 bin kişilik istihdam sağlanması öngörülürken, IPARD III Programı kapsamında 7 yılda 785 milyon euro hibe kullandırılacak.